🇮🇳"ಐತಿಹಾಸಿಕ ಪೀಠದಿಂದ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ ಶಿಖರದವರೆಗೆ – ಭಾರತದ ಅವಿರತ ಪ್ರಯಾಣ"🔥 -ಮಧ್ಯಯುಗ

Rajaputha


ಭಾರತದ ಇತಿಹಾಸದಲ್ಲಿ ಮಧ್ಯಯುಗ ಎಂದರೆ ಕ್ರಿಸ್ತ ಶಕ 8ನೇ ಶತಮಾನದಿಂದ 18ನೇ ಶತಮಾನದವರೆಗೆ ನಡೆದ ರಾಜಕೀಯ, ಸಾಮಾಜಿಕ ಮತ್ತು ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಬೆಳವಣಿಗೆಗಳ ಕಾಲ. ಈ ಅವಧಿ ಯುದ್ಧ, ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯ ನಿರ್ಮಾಣ ಮತ್ತು ಸಂಸ್ಕೃತಿ ವಿನಿಮಯದ ಸಾಕ್ಷಿಯಾಗಿತ್ತು.

ಮೊದಲ ಹಂತದಲ್ಲಿ, ರಾಜಪೂತ್ ವಂಶಗಳು ಉತ್ತರ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ಪ್ರಭಾವವನ್ನು ವಿಸ್ತರಿಸಿದರೆ, ದಕ್ಷಿಣದಲ್ಲಿ ಚಾಳುಕ್ಯರು, ಚೋಳರು, ಪಾಂಡ್ಯರು ಮುಂತಾದವರು ಆಳಿದರು. ರಾಜಸ್ಥಾನ, ಗುಜರಾತ್ ಮತ್ತು ಮಧ್ಯಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಕೋಟೆ, ಅರಮನೆ, ದೇವಾಲಯ ನಿರ್ಮಾಣ ಪ್ರಬಲವಾಯಿತು.

ರಜಪೂತ ವಂಶ

ಭಾರತದ ಉತ್ತರ ಮತ್ತು ಪಶ್ಚಿಮ ಭಾಗದಲ್ಲಿ ಶತಮಾನಗಳ ಕಾಲ ಆಳಿದ ರಾಜಪೂತ್ ವಂಶಗಳು, ಧೈರ್ಯ, ಗೌರವ ಮತ್ತು ಸ್ವಾಭಿಮಾನದ ಸಂಕೇತವಾಗಿ ಇತಿಹಾಸದಲ್ಲಿ ಹೆಸರು ಮಾಡಿವೆ. “ರಾಜಪುತ್ರ” ಎಂಬ ಪದದಿಂದ ಬಂದ “ರಾಜಪೂತ್” ಶಬ್ದ, ರಾಜರ ವಂಶಸ್ಥರ ಗುರುತಾಗಿ ಪ್ರಸಿದ್ಧಿಯಾಗಿದೆ.

ಮೇವಾರ್, ಮಾರ್ವಾರ್, ಜೋಧ್‌ಪುರ್, ಜೈಸಲ್ಮೇರ್, ಜೈಪುರ್ ಮುಂತಾದ ರಾಜ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ರಾಜಪೂತ್ ವಂಶಗಳು ತಮ್ಮದೇ ರಾಜಧಾನಿಗಳನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದವು. ಇವರು ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಸೂರ್ಯವಂಶ, ಚಂದ್ರವಂಶ ಮತ್ತು ಅಗ್ನಿಕುಲ ವಂಶಗಳಲ್ಲಿ ವಿಂಗಡಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದ್ದರು.

7ನೇ ಶತಮಾನದಿಂದ 12ನೇ ಶತಮಾನವರೆಗೆ ರಾಜಪೂತ್‌ಗಳು ಉತ್ತರ ಭಾರತದ ಪ್ರಮುಖ ಶಕ್ತಿಯಾಗಿ ಬೆಳೆಯುತ್ತಾ, ಅನೇಕ ಯುದ್ಧಗಳಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯವನ್ನು ಕಾಯ್ದುಕೊಂಡರು. 1191ರ ತರೈನ್ ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ ಪೃಥ್ವಿರಾಜ್ ಚೌಹಾನ್ ಮೊಹಮ್ಮದ್ ಘೋರಿಯನ್ನು ಸೋಲಿಸಿದರು, ಆದರೆ 1192ರ ಎರಡನೇ ತರೈನ್ ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ ಸೋಲನುಭವಿಸಿದರು.

ಮೊಘಲ್ ಚಕ್ರವರ್ತಿ ಅಕ್ಬರ್ ಕಾಲದಲ್ಲಿ, ಕೆಲವು ರಾಜಪೂತ್ ರಾಜ್ಯಗಳು ಮುಗಲ್ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದೊಂದಿಗೆ ಮೈತ್ರಿ ಮಾಡಿಕೊಂಡರೆ, ಮೇವಾರ್‌ನ ಮಹಾರಾಣಾ ಪ್ರತಾಪ್ ಮುಂತಾದವರು ತೀವ್ರ ಪ್ರತಿರೋಧ ತೋರಿದರು. 1576ರ ಹಳ್ದಿಘಾಟಿ ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ ಮಹಾರಾಣಾ ಪ್ರತಾಪ್‌ರ ಸಾಹಸ ಇಂದಿಗೂ ಕೀರ್ತಿಯಾಗಿದೆ.

ಮಹಾರಾಣಾ ಪ್ರತಾಪ್ – ರಾಜಪೂತ್ ಶೌರ್ಯದ ಪ್ರತೀಕ, ಮೊಘಲ್ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ವಿರುದ್ಧ ಹೋರಾಡಿದ ಧೀರ ನಾಯಕ. ಹಳ್ದಿಘಾಟಿ ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ ಸೋತರೂ, ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯವನ್ನು ಶರಣಾಗತಿಗಿಂತ ಶ್ರೇಷ್ಠವೆಂದು ನಂಬಿ ಜೀವಪೂರ್ತಿ ಹೋರಾಟ ಮುಂದುವರಿಸಿದರು. ಅವರ ಕುದುರೆ ಚೆತಕ್ ಅವರ ಸಾಹಸಕ್ಕಾಗಿ ಇಂದಿಗೂ ಜನಪದಗೀತೆಗಳಲ್ಲಿ ಸ್ಮರಿಸಲ್ಪಡುತ್ತದೆ.

ಮೊಘಲ್ ರಾಜವಂಶದೊಂದಿಗೆ ಕೈಜೋಡಿಸಿದ ಜೈಪುರದ ರಾಜಾ ಮಾನಸಿಂಗ್, ಜೈಸಿಂಗ್ ಮೊದಲಾದವರು, ದೆಹಲಿಯಲ್ಲಿ ರಾಜಪೂತ್ ಪ್ರಭಾವವನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸಿದರು. ಇದರ ಜೊತೆಗೆ, ರಾಜಪೂತ್ ಮಹಿಳೆಯರು ತಮ್ಮ ಗೌರವಕ್ಕಾಗಿ ಜೀವ ತ್ಯಾಗ ಮಾಡಿದ ಜೌಹರ್ ಪದ್ಧತಿ ಇತಿಹಾಸದಲ್ಲಿ ವಿಶೇಷ ಸ್ಥಾನ ಪಡೆದಿದೆ. ಚಿತ್ತೋರ್ಗಢದ ರಾಣಿ ಪದ್ಮಿನಿಯ ಜೌಹರ್ ಕಥೆ ವಿಶ್ವ ಪ್ರಸಿದ್ಧವಾಗಿದೆ

ದೆಹಲಿ ಸುಲ್ತಾನರ ಕಾಲ

ಭಾರತದ ಇತಿಹಾಸದಲ್ಲಿ ಮಧ್ಯಯುಗವು ರಾಜಕೀಯ ಬದಲಾವಣೆ, ಧಾರ್ಮಿಕ ವಿನಿಮಯ ಮತ್ತು ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪದ ಅದ್ಭುತ ಕಾಲವೆಂದು ಇತಿಹಾಸಕಾರರು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ. ಸುಮಾರು 8ನೇ ಶತಮಾನದಿಂದ 18ನೇ ಶತಮಾನದವರೆಗೆ ವಿಸ್ತರಿಸಿದ ಈ ಅವಧಿಯನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಕ, ಮಧ್ಯ ಹಾಗೂ ಅಂತ್ಯ ಹಂತಗಳಲ್ಲಿ ವಿಂಗಡಿಸಲಾಗಿದೆ.ಕ್ರಿಸ್ತ ಶಕ 1206ರಲ್ಲಿ ಕುತ್ಬುದ್ದೀನ್ ಐಬಕ್ ಅಧಿಕಾರಕ್ಕೆ ಬಂದು ದೆಹಲಿ ಸುಲ್ತಾನತನದ ಬಾಗಿಲು ತೆರೆದ ಕ್ಷಣದಿಂದ, 1526ರಲ್ಲಿ ಬಾಬರ್‌ನ ಪಾನಿಪತ್ ವಿಜಯದ ತನಕ, ಭಾರತದ ರಾಜಕೀಯ, ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಹಾಗೂ ಧಾರ್ಮಿಕ ಬದುಕಿನಲ್ಲಿ ದೆಹಲಿ ಸುಲ್ತಾನರು ಅಪಾರ ಪ್ರಭಾವ ಬೀರಿದ್ದಾರೆ

ಐದು ಪ್ರಮುಖ ವಂಶಗಳು

ಮಮ್ಲೂಕ್ ವಂಶ (1206–1290)

ಕುತ್ಬುದ್ದೀನ್ ಐಬಕ್, ಇಲ್ತುತ್ಮಿಶ್, ರಝಿಯಾ ಸುಲ್ತಾನ, ಬಲ್ಬನ್ ಅವರ ಆಡಳಿತ.

ಇಲ್ತುತ್ಮಿಶ್ "ಸುಲ್ತಾನ" ಬಿರುದನ್ನು ಪಡೆದು ಆಡಳಿತ ಸ್ಥಿರಗೊಳಿಸಿದರು. ರಝಿಯಾ ಸುಲ್ತಾನ ಮಹಿಳಾ ಆಡಳಿತಗಾರ್ತಿಯಾಗಿ ಇತಿಹಾಸ ನಿರ್ಮಿಸಿದರು.

ಖಿಲ್ಜೀ ವಂಶ (1290–1320) 

ಜಲಾಲುದ್ದೀನ್ ಖಿಲ್ಜಿಯ ನಂತರ ಅಲೌದ್ದೀನ್ ಖಿಲ್ಜೀ ಅಧಿಕಾರಕ್ಕೆ ಬಂದು ಉತ್ತರದಿಂದ ದಕ್ಷಿಣದವರೆಗೂ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯ ವಿಸ್ತರಿಸಿದರು. ದಕ್ಷಿಣ ಭಾರತಕ್ಕೆ ಮಲ್ಲಿಕಾಫೂರ್ ದಾಳಿ ನಡೆಸಿದರು. ಮಾರುಕಟ್ಟೆ ನಿಯಂತ್ರಣ, ಬೆಲೆ ಸ್ಥಿರತೆ ನೀತಿ ಜಾರಿಗೆ ತಂದರು.

ತುಘಲಕ್ ವಂಶ (1320–1414) 

ಘಿಯಾಸ್‌ುದ್ದೀನ್ ತುಘಲಕ್, ಮಹಮ್ಮದ್ ಬಿನ್ ತುಘಲಕ್, ಫಿರೋಜ್ ಶಾ ತುಘಲಕ್ ಅವರ ಆಡಳಿತ.

ಮಹಮ್ಮದ್ ಬಿನ್ ತುಘಲಕ್ ರಾಜಧಾನಿಯನ್ನು ದೆಹಲಿಯಿಂದ ದೌಲತಾಬಾದ್‌ಗೆ ಸ್ಥಳಾಂತರಿಸಿದ ತೀರ್ಮಾನದಿಂದ ಜನಸಂಖ್ಯೆ ಸಂಕಷ್ಟ ಎದುರಿಸಿತು. ತಾಮ್ರ ನಾಣ್ಯ ನೀತಿ ವಿಫಲವಾಯಿತು. ಫಿರೋಜ್ ಶಾ ತುಘಲಕ್ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪ, ಕಾಲುವೆ ನಿರ್ಮಾಣ, ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಕಲ್ಯಾಣದಲ್ಲಿ ಗಮನ ಹರಿಸಿದರು.

ಸಯ್ಯಿದ್ ವಂಶ (1414–1451) 

ತುಘಲಕ್ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ಕುಸಿತದ ನಂತರ ಅಧಿಕಾರಕ್ಕೆ ಬಂದರು. ರಾಜಕೀಯವಾಗಿ ದುರ್ಬಲರಾಗಿದ್ದ ಇವರ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಪ್ರಾಂತ್ಯೀಯ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯಗಳು ಬಲವಂತವಾದವು.

ಲೋದಿ ವಂಶ (1451–1526) 

ಬಹ್ಲೂಲ್ ಲೋದಿ, ಸಿಕಂದರ್ ಲೋದಿ, ಇಬ್ರಾಹಿಂ ಲೋದಿ ಅವರ ಆಡಳಿತ. ಸಿಕಂದರ್ ಲೋದಿ ಕೃಷಿ ಸುಧಾರಣೆ ಹಾಗೂ ಪರ್ಷಿಯನ್ ಸಂಸ್ಕೃತಿಗೆ ಉತ್ತೇಜನ ನೀಡಿದರು. ಆದರೆ 1526ರಲ್ಲಿ ಪಾನಿಪತ್ ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ ಬಾಬರ್ ಇಬ್ರಾಹಿಂ ಲೋದಿ ಅವರನ್ನು ಸೋಲಿಸಿ ಲೋದಿ ವಂಶದ ಮತ್ತು ದೆಹಲಿ ಸುಲ್ತಾನತನದ ಅಂತ್ಯ ತಂದರು.

ಮೊಘಲ್ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯ – ಭಾರತದ ಅಂತ್ಯ ಮಧ್ಯಯುಗ 

1526ರಲ್ಲಿ ಮೊದಲ ಪಾನಿಪತ್ ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ ಮಧ್ಯ ಏಷ್ಯಾದ ಚಘತಾಯಿ ತುರ್ಕೋ-ಮಂಗೋಲ್ ವಂಶದ ಬಾಬುರ್, ಆ ಕಾಲದ ದೆಹಲಿ ಸುಲ್ತಾನನಾದ ಇಬ್ರಾಹಿಂ ಲೋದಿಯನ್ನು ಸೋಲಿಸಿ ಮೊಘಲ್ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯವನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದರು.

ಬಾಬರ್ ತಿಮೂರ್ ಮತ್ತು ಚಂಗೀಸ್ ಖಾನ್ ಅವರ ವಂಶಸ್ಥನಾಗಿದ್ದು, ಅತ್ಯುತ್ತಮ ಯುದ್ಧ ತಂತ್ರಜ್ಞನಾಗಿದ್ದ. ಅವನು ತೊಪಖಾನೆ ಮತ್ತು ಕುದುರೆ ಸೈನ್ಯದ ಸಮನ್ವಯ ಬಳಸಿ ವಿಜಯ ಸಾಧಿಸಿದನು.

ಪ್ರಮುಖ ಚಕ್ರವರ್ತಿಗಳು ಮತ್ತು ಅವರ ಆಳ್ವಿಕೆ

ಬಾಬರ್ (1526–1530)

1526ರ ಪಾನಿಪತ್ ಯುದ್ಧ, 1527ರ ಖಾನ್ವಾ ಯುದ್ಧ (ಮೇವಾಡಿನ ರಾಣಾ ಸಂಗ ವಿರುದ್ಧ), 1529ರ ಘಘ್ರಾ ಯುದ್ಧಗಳಲ್ಲಿ ಗೆಲುವು ಸಾಧಿಸಿದರು.ಸ್ವಂತ ಆತ್ಮಚರಿತ್ರೆಯಾದ ತುಝುಕ್-ಇ-ಬಾಬುರಿಯಲ್ಲಿ ತನ್ನ ಜೀವನ ಮತ್ತು ಭಾರತದ ಸೌಂದರ್ಯದ ವಿವರ ಬರೆದಿದ್ದಾರೆ.ಬಾಬರ್ ಕೇವಲ ನಾಲ್ಕು ವರ್ಷ ಆಳ್ವಿಕೆ ನಡೆಸಿ ಅಗಲಿದ.

ಹುಮಾಯೂನ್ (1530–1540, 1555–1556)

ಬಾಬರನ ಪುತ್ರ.ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ಶೇರ್‌ಶಾಹ್ ಸೂರಿ ವಿರುದ್ಧ ಸೋತು ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯ ಕಳೆದುಕೊಂಡರು.ಪರ್ಷಿಯಾದ ಸಹಾಯದಿಂದ ಪುನಃ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯವನ್ನು 1555ರಲ್ಲಿ ಮರಳಿ ಪಡೆದರು.ಅವಘಡದಿಂದ ಮೆಟ್ಟಿಲು ಬಿದ್ದು ಮೃತಪಟ್ಟ

Akbar


ಅಕ್ಬರ್ ಮಹಾನ್ (1556–1605)

ಹುಮಾಯೂನನ ಪುತ್ರ, 13ನೇ ವಯಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಗದ್ದುಗೆಯೇರಿದರು.ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ಬಾಯ್ರಂ ಖಾನ್ ಅವರ ರಕ್ಷಣೆಯಲ್ಲಿ ಆಳ್ವಿಕೆ ಆರಂಭಿಸಿದರು.1556ರ ದ್ವಿತೀಯ ಪಾನಿಪತ್ ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ ಹೇಮಚಂದ್ರ ವಿಕ್ರಮಾದಿತ್ಯ (ಹೇಮೂ) ವಿರುದ್ಧ ಜಯ.

ಅಕ್ಬರ್ ಧಾರ್ಮಿಕ ಸಹಿಷ್ಣುತೆ ಪಾಲಿಸಿ, "ಸುಲ್-ಇ-ಕುಲ್" ನೀತಿಯನ್ನು ಅನುಸರಿಸಿದರು.ರಾಜಪೂತರು, ಗುಜರಾತ್, ಬೆಂಗಾಲ್, ಕಾಶ್ಮೀರ, ಡೆಕ್ಕನ್ ಸೇರಿದಂತೆ ಅನೇಕ ಪ್ರದೇಶಗಳನ್ನು ಗೆದ್ದರು.ದೀನ-ಇ-ಇಲಾಹಿ ಎಂಬ ಧಾರ್ಮಿಕ ಸಂಯೋಜನಾ ತತ್ವವನ್ನು ಪ್ರಚಾರ ಮಾಡಿದರು. 

 ಜಹಾಂಗೀರ್ (1605–1627)

ಅಕ್ಬರ್‌ನ ಪುತ್ರ.ಕಲೆ, ಸಾಹಿತ್ಯ, ಚಿತ್ರಕಲೆಗಳಿಗೆ ಪ್ರೋತ್ಸಾಹ ನೀಡಿದರು.ಇಂಗ್ಲೆಂಡ್‌ನ ರಾಣಿ ಎಲಿಜಬೆತ್-I ಕಳುಹಿಸಿದ ಸರ್‌ಥಾಮಸ್ ರೋ ಅವರನ್ನು ತನ್ನ ದರ್ಬಾರಿನಲ್ಲಿ ಸ್ವಾಗತಿಸಿದರು, ಇದರಿಂದ ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ವ್ಯಾಪಾರಕ್ಕೆ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಅವಕಾಶ ದೊರಕಿತು.

ಶಾಹ್ ಜಹಾನ್ (1628–1658)

ಮೊಘಲ್ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪದ ಸುವರ್ಣಯುಗ.ತಾಜ್ ಮಹಲ್, ಲಾಲ್ ಕಿಲ್ಲಾ, ಜಾಮಾ ಮಸೀದಿ ಸೇರಿದಂತೆ ಅನೇಕ ಅದ್ಭುತ ಕಟ್ಟಡಗಳನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಿದರು.

ತಾಜ್ ಮಹಲ್, ಲಾಲ್ ಕಿಲ್ಲಾ, ಜಾಮಾ ಮಸೀದಿ ಸೇರಿದಂತೆ ಅನೇಕ ಅದ್ಭುತ ಕಟ್ಟಡಗಳನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಿದರು.ತನ್ನ ಪತ್ನಿ ಮುಮ್ತಾಜ್ ಮಹಲ್‌ಗಾಗಿ ತಾಜ್ ಮಹಲ್ ನಿರ್ಮಿಸಿದರು

ವೃದ್ಧಾಪ್ಯದಲ್ಲಿ ತನ್ನ ಪುತ್ರ ಔರಂಗಜೇಬ್ ಅವರಿಂದ ಬಂಧಿತರಾಗಿ ಆಗ್ರಾದ ಕೋಟೆಯಲ್ಲಿ ಕೊನೆಯ ದಿನಗಳನ್ನು ಕಳೆದರು.

ಔರಂಗಜೇಬ್ (1658–1707)

ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯವನ್ನು ಗರಿಷ್ಠ ಭೌಗೋಳಿಕ ವಿಸ್ತರಣೆಗೆ ತಂದರು.ಧಾರ್ಮಿಕ ಕಠಿಣತೆ, ಜಿಜಿಯಾ ತೆರಿಗೆ ಪುನರ್‌ಜಾರಿಗೆ ತಂದರು.

ದಕ್ಷಿಣ ಭಾರತದ ಮರಾಠರು (ಶಿವಾಜಿ ಮಹಾರಾಜ), ಮೈಸೂರು ವೋಡೆಯರು, ಬೀಜಾಪುರ-ಗೋಲ್ಕೊಂಡ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯಗಳೊಂದಿಗೆ ನಿರಂತರ ಯುದ್ಧ ನಡೆಸಿದರು.ಧಾರ್ಮಿಕ ಕಠಿಣತೆ, ಜಿಜಿಯಾ ತೆರಿಗೆ ಪುನರ್‌ಜಾರಿಗೆ ತಂದರು.

ಔರಂಗಜೇಬ್ ನಂತರ, ಕೇಂದ್ರ ಆಡಳಿತ ದುರ್ಬಲವಾಯಿತು.

ಪ್ರಾದೇಶಿಕ ಶಕ್ತಿಗಳು – ಮರಾಠರು, ಸಿಖ್ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯ, ಹೈದರಾಬಾದ್ ನಿಜಾಂ, ಮೈಸೂರು ವೋಡೆಯರು – ಪ್ರಾಬಲ್ಯ ಸಾಧಿಸಿದರು.

ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಈಸ್ಟ್ ಇಂಡಿಯಾ ಕಂಪನಿ ರಾಜಕೀಯವಾಗಿ ಹಸ್ತಕ್ಷೇಪಿಸಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿತು.


ಮುಂದುವರೆಯುವುದು.....!



Post a Comment

0 Comments